Enkele weken geleden werd in de Tweede Kamer een wetsvoorstel ingediend die het bezoeken van een prostituee die slachtoffer van mensenhandel is strafbaar stelt, mits dit willens en wetens gebeurde. Dat klinkt in eerste instantie mooi en nobel, maar toch is er veel mis met het huidige wetsvoorstel. Zo baseert het wetsvoorstel zich ten eerste op incorrecte cijfers over de omvang van het probleem, wordt de omvang van de doelgroep waar het om draait onder het tapijt geschoven, laat de wet teveel ruimte over voor een vrije interpretatie en zullen de resultaten minimaal zijn terwijl de bijwerkingen een enorm negatief effect hebben.

Het wetsvoorstel draait om klanten die weten, of 'hadden kunnen vermoeden' dat een prostituee die zij bezoeken slachtoffer van mensenhandel is. Het idee hierachter is dat het vreselijk moet zijn om gedwongen te worden tot prostitutie, maar dat het nog erger moet zijn als klanten er niets aan doen ondanks dat zij het zouden weten. En om aan te tonen hoe 'groot' dit probleem van mensenhandel is, haalt men in het voorstel een politierapport aan uit 2012. In de tekst van het wetsvoorstel staat:

"Bijvoorbeeld in de Criminaliteitsbeeldanalyse Seksuele Uitbuiting 2012 van de politie is er sprake van dat 55% van de prostituees slachtoffer van seksuele uitbuiting."

Echter als men dat rapport erbij pakt, zie je dat die 55% procent op vreemde en uiterst curieuze wijze is berekend. Zo heeft men om te beginnen het aantal gemelde 'mogelijke' slachtoffers van CoMensha uit gebruikt 2010 gebruikt, dezelfde cijfers die de Nationaal Rapporteur gebruikt voor haar rapportages. En aangezien dit gaat om 'mogelijke' slachtoffers, zijn dit dus geen daadwerkelijke slachtoffers, maar sekswerkers waarbij er een (gering) vermoeden is dat zij misschien wel slachtoffer zouden kunnen zijn. Het is dus lang niet zeker dat deze vermoedens ook allemaal kloppen.

In één van mijn vorige blogposts heb ik al een aantal voorbeelden eruit gepikt van hoe twijfelachtig sommige van deze 'vermoedens' zijn. Zo blijken toeristen die een paar dagen vrienden in Amsterdam komen bezoeken plots aangemeld te worden als slachtoffer, terwijl ze niet eens werkzaam zijn in de prostitutie, en worden prostituees die geen enkel teken van dwang of uitbuiting geven plots genoteerd als 'mogelijk' slachtoffer. Deze cijfers van CoMensha worden ieder jaar naar de Nationaal Rapporteur Mensenhandel gestuurd, die hier een rapport over schrijft.

Toch zijn het aantal 'mogelijk' gerapporteerde slachtoffers door CoMensha geen 55% van het totaal aantal prostituees. Immers waren er zo'n 797 'mogelijke' slachtoffers van mensenhandel gerapporteerd in 2010, maar zijn er naar schatting zo'n 20.000 prostituees. Dat komt dus lang niet in de buurt van de 55%, maar dit zou neerkomen op slechts 4%. En dit is waar het politierapport ineens op zeer twijfelachtige manier aan de haal gaat met cijfers en rekenmethodes, bijna alsof men erop uit is om een zo hoog mogelijk cijfer te krijgen.

Zo redeneert men in het politierapport, dat de politie tezamen met andere autoriteiten slechts 7,3% van verborgen misdaden zouden zien. Deze aanname leidt ertoe dat men de 797 vermoedens vermenigvuldigd met 7,3% om het totaal van 100% te berekenen, waardoor men op maar liefst 10.917 slachtoffers uit komt. Dat het hierbij gaat om alleen vermoedens, wordt door het politierapport compleet genegeerd, maar ook de rekenmethode op zich is uiterst twijfelachtig. Zelfs de Nationaal Rapporteur Mensenhandel schreef uitgebreid over deze twijfelachtige statistieken waar het politierapport mee kwam in één van haar rapportages (vanaf pagina 9).

Volgens de Nationaal Rapporteur zijn er diverse redenen waarom de cijfers niet betrouwbaar zijn, die zij puntsgewijs opnoemt in een uitgebreide uitleg. Maar om een voorbeeldje te geven van één van haar argumenten. Als men dezelfde rekenmethode zou toepassen op het jaar ervoor en daarna, zou het aantal mensenhandel slachtoffers in slechts 3 jaar tijd méér dan verdubbeld zijn, van 6.080 in 2009 naar maar liefst 13.080 in 2011, en dat is zelfs voor de Nationaal Rapporteur uiterst ongeloofwaardig. Daarnaast gaat men er bijv. ook compleet voorbij aan het feit dat als ergens meer aandacht voor is, zoals bijv. voor mensenhandel in de prostitutie, dat men dus ook meer ziet. Daarmee wil de Nationaal Rapporteur dus eigenlijk zeggen dat de aanname dat de politie en andere autoriteiten slechts 7,3% van alle gevallen zouden zien, veel te laag is ingeschat, omdat er meer aandacht voor is en er dus ook meer op gelet wordt, waardoor je dus ook veel meer zult registreren.

En dat roept de vraag op waarom men zulke overdreven cijfers moet gebruiken om hun wet kracht bij te zetten. Is er dan niet voldoende basis om deze wet op te baseren? Immers gaat het toch om een flink aantal slachtoffers per jaar, ook al zijn het er geen tienduizenden zoals het politierapport ons wil doen vermoeden.
En daar raakt men een gevoelig punt. Want ik heb gesproken met één van de initiatiefnemers van dit wetsvoorstel, waar ik ook mijn kritiek heb geuit op dit voorstel. En daar kwam naar voren dat deze wet in werkelijkheid slechts op een paar gevallen op jaar basis van toepassing is. Op dit moment ontkomen deze mensen omdat het niet strafbaar is, maar de politici willen niet dat deze enkelingen op jaarbasis de dans ontspringen. Hier is dus sprake van maatwerk, waarbij het niet draait om een grote groep klanten, maar een paar enkelingen waar men veel moeite in wilt steken om ze te pakken.

Maar is deze moeite het allemaal wel waard? Immers zullen de resultaten nihil zijn als het slechts om een paar gevallen op jaarbasis gaan. Toch wordt een hele grote groep klanten er zenuwachtig van, want zij weten simpelweg niet of de meiden die zij bezoeken slachtoffer zijn of niet. Dat valt namelijk niet zo makkelijk af te lezen, zoals sommige christenen en feministen ons willen doen geloven. Het is namelijk een verborgen misdaad, dezelfde reden waarom de politie en de autoriteiten tezamen slechts 7,3% van het totaal zouden zien, aldus het politierapport zelf.

En dit is waarom het wetsvoorstel niet alleen mensen strafbaar stelt waarvan bewezen kan worden dat ze het wisten, maar ook klanten die het 'hadden kunnen vermoeden'. Dit laat wel erg veel ruimte over voor interpretatie voor wat men bedoelt met 'had kunnen vermoeden'. Dit zou tot situaties kunnen leiden waarin mensen een klant ervan verdenken dat hij het wist dat hij een gedwongen prostituee bezocht, terwijl dit in realiteit helemaal niet waar is. Maar omdat in dit geval de vermoedens al genoeg zouden zijn om iemand te straffen, aangezien ze het 'hadden kunnen vermoeden', laat dit wel erg veel ruimte voor interpretatie over. Zelfs de Raad voor de Rechtspraak noemt de omschrijving te vaag omdat het te veel ruimte open laat.

Dus worden klanten bang dat ze straks onterecht worden weggezet als mensen die misbruik maakten van de situatie, terwijl dit helemaal niet het geval was. En in dit soort situaties helpt het niet als men al in de bak kan belanden alleen maar 'omdat men het had kunnen vermoeden'. Kortom, het hoeft dus niet eens bewezen te worden dat de klant het wist, als je de schijn tegen hebt, dan hang je.
Dat dit kan leiden tot schrijnende situaties hebben we al eerder kunnen zien, want er werd al op klanten gejaagd, wat uiteindelijk zelfs tot zelfmoorden heeft geleid, nog voordat zij ook maar de rechtbank van binnen hadden gezien. Blijkbaar zagen zij geen uitweg meer, een voorbeeld dat deze mensen al schuldig werden bevonden voordat de rechtszaak begonnen was. Dat terwijl in dit land iemand onschuldig is totdat schuld bewezen is.

Zo is er begin dit jaar jacht gemaakt op klanten van een minderjarig meisje die haar diensten aanbood in Valkenburg. Dat dit meisje dat wellicht op eigen initiatief deed, en helemaal niet gedwongen zou worden zoals haar eerste verklaring luidde, werd liever stil gehouden door het OM. Het was pas nadat de ouders erbij betrokken raakte dat het meisje plots verklaarde gedwongen en uitgebuit te zijn. Het OM zwakte dan ook later de aanklacht af van dwang door de 'loverboy', naar alleen het aanzetten tot minderjarige prostitutie. Dat was ook niet zo van belang voor het OM, aangezien je per definitie strafbaar bent als je gebruikt maakt van de diensten van een minderjarige prostituee (of je dat nu weet of niet), of een minderjarig meisje in de prostitutie laat werken (vrijwillig of niet).

Ook het feit dat zelfs hotelmedewerkers het minderjarige meisjes er erg volwassen uit vonden zien voor haar leeftijd (zij schatte haar op minstens 18 of 19 jaar), werd angstvallig stilgehouden. Het OM liet vooral merken geen medelijden te hebben met de klanten en jacht op hun te maken, bijna als voorloper op dit wetsvoorstel. 'Menig huwelijkspartner zal verrast worden door politie aan de deur', aldus een woordvoerder van het OM. Het OM maakte er geen geheim van dat ze erop uit waren om de klanten te pakken, of ze nu wisten dat het meisje minderjarig was of niet, en dat ze dit ook niet verborgen zouden houden voor hun familie en vrienden.

Dit leidde er uiteindelijk toe dat twee mannen zelfmoord pleegden. De motieven voor de zelfmoord zullen wellicht nooit boven water komen, maar duidelijk is wel dat dit het gevolg is van de agressieve wijze waarop het OM jacht maakte op klanten. Bij mij kwam zelfs het idee naar voren dat men deze zaak aangreep om als voorbeeld te dienen voor dit wetsvoorstel. Nadat er twee zelfmoorden gepleegd waren, werd het ineens stukken stiller aan de kant van het OM. Maar dit geeft toont toch wel de uiterst agressieve en onwenselijke manier aan hoe het OM met verdachten om gaat.

Ik heb er dan ook geen enkel vertrouwen in dat dit OM op een betrouwbare en integere manier zal omspringen met mogelijke verdachten van dit wetsvoorstel, en ik begrijp dan ook heel goed de angst die veel klanten hebben als deze wet er doorheen komt. Families kapot maken, en zelfs zelfmoorden tot gevolg hebben kan toch niet de bedoeling zijn van een wet die zich richt op slechts enkele uitzonderingen op jaar basis? Toch is het volgens de initiatiefnemers een goede manier om klanten juist aan te moedigen om misstanden te melden. Want wie wordt er nou niet enthousiast om misstanden te melden als dit voor je privé situatie grote gevolgen kan hebben, en zelfs tot zelfmoord kan leiden?

Ik ben voor de aanpak om klanten aan te pakken die willens en wetens misbruik maken van een gedwongen prostituee. Echter wordt niet iedere slachtoffer gedwongen, en doet niet ieder slachtoffer haar werk onvrijwillig. Daar wordt compleet aan voorbij gegaan met deze wet. Bovendien leunt deze wet op cijfers die van geen kanten klopt, laat het voorstel té veel ruimte over voor interpretatie, zal het weinig resultaat opleveren omdat het slechts om een kleine groep zou gaan en heeft de wet mogelijk zeer nadelige bijverschijnselen van families die kapot gemaakt worden en mogelijk zelfs zelfmoorden tot gevolg.

Deze wet lijkt dan ook haast meer op een ontmoedigingsbeleid van politici naar klanten om vooral geen prostituees te gaan bezoeken, om de kans te ontlopen dat ze wellicht wordt aangemerkt door het OM als verdachte, in plaats van dat het zich richt op de aanpak van mensenhandel. Immers gaat het slechts om een paar gevallen per jaar, en wordt er geen enkel geval van mensenhandel hiermee voorkomen. Immers moet er al sprake zijn van mensenhandel voordat deze wet effect heeft, en is het qua bewijslast twijfelachtig of dit veel resultaat zal opleveren. De nadelige neveneffecten zijn echter groot, vooral op die van de klant zelf, alsmede de seksindustrie op zich, wat volgens de initiatiefnemers niet het doel was.

Origineel gepost op Behind the Red Light District
Auteur: Felicia Anna
Vertaling: Mark van der Beer